دی‌فرمات پتاسیمبه عنوان یک افزودنی خوراک دام جدید، پتانسیل کاربرد قابل توجهی را نشان داده است.صنعت آبزی‌پروریدر سال‌های اخیر. اثرات منحصر به فرد ضد باکتری، محرک رشد و بهبود کیفیت آب آن، آن را به جایگزینی ایده‌آل برای آنتی‌بیوتیک‌ها تبدیل کرده است.

۱. اثرات ضد باکتریایی و پیشگیری از بیماری
مکانیسم ضد باکتریاییپتاسیم فرماتدر درجه اول به یون‌های اسید فرمیک و فرمات آزاد شده در دستگاه گوارش حیوان متکی است. تحقیقات نشان می‌دهد که وقتی pH زیر ۴.۵ باشد، دی‌فرمات پتاسیم می‌تواند مولکول‌های اسید فرمیک را با اثرات باکتری‌کشی قوی آزاد کند. این خاصیت اثرات مهاری قابل توجهی بر باکتری‌های بیماری‌زای رایج در حیوانات آبزی، مانند آئروموناس هیدروفیلا و ادواردزیلا، نشان می‌دهد. به عنوان مثال، در آزمایش‌هایی با پرورش میگوی سفید اقیانوس آرام، افزودن ۰.۶٪ فرمات پتاسیم به غذا، میزان بقای میگو را ۱۲٪ تا ۱۵٪ افزایش داد و در عین حال بروز التهاب روده را تقریباً ۳۰٪ کاهش داد. نکته قابل توجه این است که اثر ضد باکتریایی دی‌فرمات پتاسیم وابسته به دوز است، اما افزودن بیش از حد آن ممکن است بر طعم غذا تأثیر بگذارد. دوز توصیه شده معمولاً از ۰.۵٪ تا ۱.۲٪ متغیر است.

۲. افزایش رشد و تبدیل خوراک
دی‌فرمات پتاسیمعملکرد رشد آبزیان را از طریق مسیرهای متعدد افزایش می‌دهد:
-کاهش pH دستگاه گوارش، فعال کردن پپسینوژن و بهبود میزان هضم پروتئین (داده‌های تجربی نشان می‌دهد که می‌تواند 8 تا 10 درصد افزایش یابد).
- مهار باکتری‌های مضر، افزایش تکثیر باکتری‌های مفید مانند باکتری‌های اسید لاکتیک و بهبود تعادل میکروبیوتای روده؛
- افزایش جذب مواد معدنی، به ویژه افزایش راندمان استفاده از عناصری مانند کلسیم و فسفر. در پرورش کپور، افزودن ۱٪ دی‌فرمات پتاسیم می‌تواند افزایش وزن روزانه را ۶.۸٪ افزایش داده و راندمان تغذیه را ۰.۱۵٪ کاهش دهد. آزمایش آبزی‌پروری میگوی سفید آمریکای جنوبی نیز نشان داد که گروه آزمایشی در مقایسه با گروه کنترل، ۱۱.۳٪ افزایش در میزان افزایش وزن داشته است.

۳. عملکرد بهبود کیفیت آب
محصولات نهایی متابولیک دی‌فرمیت پتاسیم، دی‌اکسید کربن و آب هستند که در محیط آبزی‌پروری باقی نمی‌مانند. اثر ضد باکتریایی آن می‌تواند انتشار باکتری‌های بیماری‌زا در مدفوع را کاهش دهد و به طور غیرمستقیم غلظت نیتروژن آمونیاکی (NH∝ - N) و نیتریت (NO₂⁻) را در آب کاهش دهد. تحقیقات نشان داده است که استفاده از خوراک دی‌فرمیت پتاسیم در استخرهای آبزی‌پروری، میزان کل نیتروژن آب را در مقایسه با گروه معمولی، ۱۸ تا ۲۲ درصد کاهش می‌دهد، که این امر به ویژه برای سیستم‌های آبزی‌پروری با تراکم بالا اهمیت دارد.

۴. ارزیابی امنیت برنامه کاربردی
۱. ایمنی سم‌شناسی
دی‌فرمات پتاسیم توسط اتحادیه اروپا (شماره ثبت اتحادیه اروپا E236) به عنوان یک افزودنی خوراک "بدون باقیمانده" فهرست شده است. آزمایش سمیت حاد نشان داد که LD50 آن برای ماهی بیشتر از 5000 میلی‌گرم بر کیلوگرم وزن بدن است که عملاً ماده‌ای غیرسمی است. در آزمایش 90 روزه نیمه مزمن، کپور علفخوار با خوراک حاوی 1.5٪ دی‌فرمات پتاسیم (3 برابر دوز توصیه شده) تغذیه شد، بدون هیچ گونه اختلال عملکرد کبد یا کلیه یا تغییرات هیستوپاتولوژیک. شایان ذکر است که در تحمل حیوانات آبزی مختلف به دی‌فرمات پتاسیم تفاوت‌هایی وجود دارد و سخت‌پوستان (مانند میگو) معمولاً غلظت‌های تحمل بالاتری نسبت به ماهی دارند.

۲. بقایای سازمانی و مسیرهای متابولیک
مطالعات ردیابی رادیوایزوتوپ نشان داده است که دی‌فرمات پتاسیم می‌تواند ظرف ۲۴ ساعت به طور کامل در ماهی متابولیزه شود و هیچ گونه باقیمانده اولیه‌ای در عضلات قابل تشخیص نیست. فرآیند متابولیک آن واسطه‌های سمی تولید نمی‌کند و الزامات ایمنی مواد غذایی را برآورده می‌کند.

۳. ایمنی محیط زیست
دی‌فرمات پتاسیم می‌تواند در محیط‌های طبیعی با نیمه‌عمر تقریبی ۴۸ ساعت (در دمای ۲۵ درجه سانتیگراد) به سرعت تجزیه شود. ارزیابی ریسک اکولوژیکی نشان می‌دهد که تحت غلظت‌های معمول استفاده، هیچ تأثیر قابل توجهی بر گیاهان آبزی (مانند الودا) و پلانکتون‌ها ندارد. با این حال، باید توجه داشت که در محیط‌های آب نرم (سختی کل کمتر از ۵۰ میلی‌گرم در لیتر)، دوز باید به طور مناسب کاهش یابد تا از نوسانات pH جلوگیری شود.

۴. استراتژی استفاده فصلی
استفاده از آن در سناریوهای زیر توصیه می‌شود:
فصل دمای بالا (دمای آب > 28 ℃) دوره پرخطری برای بیماری‌ها است؛
- وقتی بار آب در مراحل میانی و پایانی آبزی‌پروری زیاد است؛
-در دوره‌های تنش مانند انتقال نهال‌ها به استخرها یا تقسیم آنها در استخرها.

دی‌فرمات پتاسیمبا عملکردهای متعدد و ایمنی خود، در حال تغییر شکل سیستم پیشگیری و کنترل بیماری در آبزی‌پروری است.

در آینده، لازم است همکاری‌های تحقیقاتی بین دانشگاه‌های صنعتی تقویت شود، استانداردهای فناوری کاربردی بهبود یابد و ایجاد یک راهکار کامل فرآیندی از تولید خوراک تا پایانه‌های آبزی‌پروری ترویج شود تا این افزودنی سبز بتواند نقش بیشتری در تضمین ایمنی آبزیان وترویجتوسعه پایدار.